بسم الله الرحمن الرحیم
پرسش:
در دعای ندبه خطاب به امام زمان می شود:
نمی دانم که در کدام سرزمین سکنی گزیده ای آیا در سرزمین رضوا یا غیر آن یا در ذی طوی متمکن گردیده اید. در صورتی که این کوه جایگاه محمد بن حنفیه رهبر فرقه کیسانیه است که معتقدند وی در آن سرزمین غایب شده و پیروان او رو به این کوه دعا می خوانند در صورتیکه این کوه هیچ ارتباطی به زندگانی حضرت قائم(عج) ندارد حتی آن زمانی که ایشان به قولی در مکه زندگی می کرده اند.
پاسخ:
مرحوم ملا محمد تقی تستری صاحب قاموس الرجال، پاسخی داده است که اجمال آن را نقل می کنیم:
برخی روایات اشاره به این دارد که محل زندگی حضرت در دوران غیبت رضوی و ذی طوی که آن روایات را ذیلا می آوریم:
1- شیخ طوسی (ره) در کتاب غیبت نقل می کند به اسناد از عبدالله الاعلی مولی آل سام قال خرجت مع ابی عبد الله (ع) فلما نزلنا الروحاء نظر الی جبلها مطلا علیها فقال لی تری هذا الجبل یدعی «رضوی» من جبال فارس احبنا فنقله الله الینا اما ان فیه کل شجره مطعم و نعم امان للخائف مرتین. اما ان لصاحب هذا الامر فیه غیبتین واحده صغیره و اخری طویله. (غیبت شیخ طوسی 163، بحار 52/153)
خلاصه ترجمه روایت این است که راوی می گوید:
با امام صادق علیه السلام بیرون رفتیم به مکانی به نام روحاء رسیدیم، حضرت به کوهی که در آنجا بود نگاه کردند و فرمودند این کوه رضوی است و در آن هر درخت میوه داری هست و خوب محل امنی است برای خائف حضرت این جمله را دو مرتبه فرمودند و پس از آن فرمودند برای صاحب این امر در این مکان دو غیبت است یکی کوتاه و یکی طولانی.
در مجمع البلدان می گوید نزدیک ینبع کوه رضوی است و آن کوهی است که دارای وادی ها و رودها و من شنیده ام که در بین آن آب ها و رودها درختان فراوانی است.
2- در کتاب غیبت نعمانی آمده است حدثنا احمد بن محمد ... عن اسمعیل بن جابر عن محمد بن علی عن ابی جعفر علیه السلام انه قال یکون لصاحب هذا الامر غیبه فی بعض هذه الشعاب و او ما بیده الی ناحیته ذی طوی ... (غیبت نعمانی 182)
امام باقر علیه السلام فرمود: برای صاحب این امر غیبتی است که در این دره ها و اشاره فرمودند به ناحیه ذی طوی.
3- همچنین در کتاب غیبت نعمانی آمده است: عن علی بن حمزه عن ابی بصیر عن ابی جعفر الباقر علیه السلام قال ان القائم یهبط من ثنیه ذی طوی فی عده اهل بدر ثلاثماه و ثلاثه عشر رجلا حتی یسند ظهره الی الحجر الاسود و یهز الرایه الغالبه. (غیبت نعمانی 84، بحار 52/370) امام باقر(ع) می فرماید قائم(عج) فرود می آید از ثنیه ذی طوی به همراه عده ای به عدد اهل بدر سیصد و سیزده مرد تا این که می آید و پشتش را تکیه می دهد به حجر الاسود و پرچم پیروزی را به حرکت در می آورد.
بنابراین اجمالا ارتباطی بین رضوی و ذی طوی و غیبت آن حضرت وجود دارد و ممکن است محل زندگی حضرت در برهه ای از زمان در زمان غیبت در رضوی و یا ذی طوی باشد و البته این منافاتی ندارد با دیگر روایات که دلالت می کند بر این که حضرت در بین مردم می آید و در اجتماعات و در حج شرکت می کند ندارد.
و اما این که کیسانیه محل غیبت محمد حنفیه را این کوه می دانند خود این مطلب می تواند تأیید این باشد که ارتباطی بین این مکان و امام زمان وجود دارد چرا که به احتمال قوی کیسانیه روایاتی که دلالت بر غیبت امام زمان در این مکان داشته را بر محمد بن حنفیه تطبیق کرده اند. یعنی اصل مطلب صحیح بوده و از پیامبر یا دیگر معصومین روایتی بوده در مورد غیبت امام زمان در این مکان و آنها در آن تحریف ایجاد کرده اند.
